Европските дваесет и седум се собираат вечерва во Брисел, на неформален самит, со цел да ги оценат резултатите од неодамна одржаните избори за Европскиот парламент и да го започнат процесот на распределба на главните функции на Унијата, пишува денеска агенцијата АП.
На изборите одржани од 6 до 9 јуни, Европскиот парламент „се пресели“ надесно и големи удари им беа зададени на водечките проевропски владејачки партии во Париз и Берлин. Француско-германскиот мотор, кој вообичаено ја води политиката на ЕУ, е ослабен и поради тоа, можно е да се појави нова динамика на споменатата неформална вечера, пренесува АП.
Според комплицираната распределба на овластувањата во ЕУ, претседателите и премиерите се тие кои го назначуваат новиот шеф на извршното тело на Унијата – Европската комисија – која е задолжена за подготовка на политиката на ЕУ за сè, од климата до огромната заедничка буџет.
Според договорите на ЕУ, при таа распределба треба да ги земат предвид резултатите од изборите.
Веројатно е дека германската конзервативка Урсула фон дер Лајен ќе остане претседател на Европската комисија уште пет години, по добриот резултат на нејзината пратеничка група на централно-десничарската Европска народна партија (ЕПП).
Во интервју за германската телевизија Велт во саботата, германскиот канцелар Олаф Шолц изјави дека резултатите од изборите укажуваат на можноста за втор мандат на Урсула фон дер Лајен. Тој рече дека може брзо да се постигне договор за номинацијата за таа водечка позиција.
Фон дер Лајен, кој е на чело на ЕУ од 2019 година, водеше голема кампања за време на пандемијата за да обезбеди милијарди дози од вакцината „Ковид-19“, основаше историски фонд за економско закрепнување по пандемијата и од 2022 година собира помош за Украина во војна со Русија, со поддршка на Киев да се приклучи на европскиот блок
Но, како што истакнува АП, ништо не е загарантирано. Однесувањето на Фон дер Лајен како шеф на Европската комисија на моменти ги налути нејзините колеги во Комисијата, а таа е длабоко непопуларна во некои делови на Европскиот парламент, каде што ќе и треба поддршка од 361 од 720-те европратеници за да ја задржи функцијата.
Други важни позиции што треба да се пополнат се претседателот на Европскиот совет, кој моментално го извршува белгискиот центарци Шарл Мишел, и шефот на службата за надворешна политика на ЕУ, која моментално ја извршува Жозеп Борел од Шпанија.
Задачата на претседателот на Европскиот совет е да склучува договори меѓу 27-те земји членки, додека главниот дипломат ја претставува ЕУ на светската сцена.
Во Брисел со месеци се шпекулираат имиња за важни позиции. Поранешниот португалски социјалистички премиер Антонио Коста често се споменува како претседател на Европскиот совет. За функцијата висок претставник на ЕУ за надворешни работи се споменуваше и името на естонската премиерка Каја Калас, позната по нејзиниот строг однос кон Русија.
Францускиот претседател Емануел Макрон рече дека целта денес е да се обиде да се постигне брз консензус, но додаде дека можеби ќе треба да се почека до 27-28 јуни, кога европските лидери повторно ќе се сретнат во Брисел на официјален самит.
„Не сакам да ги прејудицирам работите. Имаме 27 луѓе што зборуваме овде, така што постигнавме напредок. Мислам дека е можно да се постигне договор во наредните денови или во наредните недели“, рече Макрон во саботата, мислејќи на изборот на кандидати за нови позиции.
Полскиот премиер Доналд Туск изјави дека водечките групи како ЕПП на која припаѓа, централно-левичарските социјалисти и демократи и либералите сè уште имаат мнозинство во Европскиот парламент, и покрај успесите на екстремната десница во Франција и Германија.
„Моето чувство е дека ова е доволно за да се уреди целата листа на нови кандидати, вклучувајќи го и претседателот на Комисијата“, изјави Туск на новинарите пред средбата.
Туск побара некои „јавни појаснувања за правната ситуација“ околу Кошта и корупцискиот скандал во Португалија, поради што се повлече од премиерската функција во ноември. Коста потоа поднесе оставка по осум години на чело на португалската влада, но за тоа не беше кривично обвинет.
Сепак, доаѓањето на Фон дер Лајен на власт во 2019 година покажува дека конкуренцијата за главните функции во ЕУ може да биде непредвидлива. Потоа, како германската министерка за одбрана донекаде погодена од скандал во нејзиното министерство, таа беше релативно непозната во Брисел, кога нејзиното име беше споменато од лидерите во разговорите зад затворени врати.
Поддршката на нејзиниот близок сојузник, поранешната германска канцеларка Ангела Меркел, како и на Макрон, и помогна да ја добие номинацијата. Со оглед на моменталниот однос на силите во Европа, тешко е да се замисли дека Макрон и Шолц овојпат ќе направат големо изненадување.
Шолц се опоравува од лошиот резултат на неговите социјалдемократи на европските избори, додека Макрон е зафатен со предвремени избори што ги повика на крајот на јуни, во ризичен обид да ја ослабне екстремната десница.