Ретроспектива на 2023 година – најважните настани кои ги доживеа Македонија

Годината што ја оставаме зад нас не може да се каже дека беше мирна за граѓаните, но и од аспект на политичките случувања. Земјата се соочи со неколку локални и глобални предизвици, но државата успеа да се соочи со некои од нив на ниво.

По договорот за добрососедство со Република Бугарија, во Македонија почнаа да се отвораат бугарски клубови, но со имиња кои не беа прифатливи за Македонија и за Македонците, бидејќи предизвикуваа тензии и нетрпеливост кај граѓаните. Бугарските клубови „Крал Борис Трети“ и „Иван Михајлов“ се затворени со одлука на Министерството за правда.

Што се однесува до областа на правдата, во април годинава од функцијата прв човек на Судскиот совет беше разрешена Весна Дамева. Иницијативата за нејзино разрешување покрена Селим Адеми. Тогаш Дамева рече дека нејзиното разрешување е незаконско, а причината за нејзиното разрешување е затоа што некои судии морале да одговараат за прикривање на предмети. И сега по осум месеци, според некои информации во медиумите, Управниот суд го прогласи за незаконско нејзиното разрешување, со што Дамева треба да се врати на чело на Судскиот совет.

А кога станува збор за правдата и одговорноста, во септември стапија на сила измените на кривичниот законик, кои беа изгласани без јавна расправа, по скратена постапка и со европско знаменце. Со овие измени на кривичниот законик се предвидуваат помали казни за функционерите кои ја злоупотребуваат службената должност. По овие измени, дел од поранешните функционери кои имаат отворени судски постапки, веќе почнаа да ги гледаат резултатите со застарување на предметите или скратување на казните.

Со европско знаме поминаа и измените на законот за коридорите 8 и 10Д. Во Собранието се водеше расправа со многу обвинувања од ВМРО-ДПМНЕ за можни злоупотреби од страна на властите при спроведувањето на овие закони, а на крајот беа изгласани со 62 гласа ЗА и 43 ПРОТИВ. За честата употреба на европското знаме имаше реакции и од евроамбасадорот Дејвид Гир, а како забелешка беше нотирано и во извештајот на Европската комисија за 2023 година.

Годинава беше добра за функционерите во земјава бидејќи Уставниот суд укина два члена за пресметка на платите за нив. Со оваа одлука на Уставен, државните функционери почнаа да земаат повисоки плати за 78%. Оваа одлука е донесена на 21 март. Иако имаше изјави од надлежните дека оваа одлука треба да се разгледа, Владата излезе со официјален став дека треба да се почитуваат одлуките на Уставниот суд.

И додека платите на функционерите пораснаа за 78%, останатите сектори едвај добија покачување на платите и тоа најмногу од 15% до 30%. Многу синдикати постојано организираа протести барајќи зголемување на платите, но дури и пензионерите не престанаа да бараат повисоки пензии.

Македонското општество и држава годинава беа шокирани од два тажни и скандалозни настани. Полицијата на 1 септември упадна во Државната клиника за онкологија по сомнежи дека многу починати пациенти се уште се водат како живи и дека клиниката ги снабдува со терапија. Овие терапии се продавале нелегално, додека имало многу информации дека завршуваат во Косово. Засега се уште нема судски епилог за овој скандал.

Друг неодамнешен скандал и трагедија беше убиството на 14-годишната Вања Ѓорчевска од Скопје и 74-годишниот пензионер Панче Жежовски од Велес. Убиството се случило на 27 ноември, денот кога покојната Вања била пријавена за исчезната од нејзината мајка. Во овој случај осомничени се петмина, меѓу кои и таткото на Вања, додека Љупчо Палевски го извршил убиството. Палевски побегнал во Србија, а од Србија во Бугарија и конечно бил фатен од турската полиција во Баликесир, Турција. На Палевски му е изречена привремена мерка притвор во траење од 40 дена.

Во текот на 2023 година, не треба да се заборави дека Северна Македонија претседаваше со Министерскиот совет на ОБСЕ. На министерскиот совет што се одржа на крајот на ноември и почетокот на декември, во Скопје учествуваа 76 делегации, меѓу кои 57 земји-членки на ОБСЕ. Во фокусот на овој министерски совет беше доаѓањето на рускиот главен дипломат Сергеј Лавров, додека целиот министерски совет помина во добра атмосфера. Македонија и министерот за надворешни работи Османи добија честитки и пофалби за раководењето со најголемата безбедносна организација ОБСЕ, особено во време на војна.

Во меѓувреме, иако се трудеа до крај, Владата не успеа да обезбеди мнозинство од 80 гласа во Собранието за уставните измени. Годината за Северна Македонија заврши со заклучоците на Европскиот совет, каде што беше речено дека Европската унија е подготвена да ја заврши фазата на отворање на отворање на преговори со Македонија, штом земјата ги спроведе уставните измени. Вината за ова, според СДСМ, е гневот на опозицијата што не ја носи одговорноста за уставните измени, а според ВМРО вината е во владиниот криминал и корупција.

Што се однесува до состојбата со корупцијата, американската амбасадорка и „удри шлаканица“ на Македонија велејќи дека корупциската епидемија се проширила во земјава. На американската црна листа се најдоа поранешниот вицепремиер Кочо Анѓушев, градоначалникот на Струга Рамиз Мерко, како и бизнисменот Орце Камчев.